Κοινωνική Φοβία... Ένας άγνωστος..γνωστός..

Κοινωνική Φοβία - Ορισμός

Τι αποκαλούμε κοινωνική φοβία;

Είναι η αγχώδης διαταραχή κατά την οποία κάποιος φοβάται ότι άλλοι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω του θα σκεφτούν αρνητικά γι' αυτόν ενώ παράλληλα θεωρεί οτι ο ίδιος δεν είναι τόσο καλός όσο οι άλλοι. Τογεγονός αυτό καθιστά την συμμετοχή του στις κοινωνικές καταστάσεις πολύ δύσκολη ή και αδύνατη.

Τι προκαλεί την κοινωνική φοβία;

Συχνά η κοινωνική φοβία σχετίζεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητικήγνώμη για τον εαυτό, η διαμόρφωση της οποίας πιθανόν να έχει ξεκινήσειαπό την παιδική ηλικία. Επίσης, ορισμένοι άνθρωποι φαίνεται να είναι εκφύσεως πιο αγχώδεις και έχουν μάθει να ανησυχούν, γεγονός που τουςκαθιστά ευάλωτους στην κοινωνική φοβία. Άλλοι πιθανόν να είχανστρεσογόνες εμπειρίες ζωής που τους έχουν οδηγήσει στο να αισθάνονται έτσι.

Ποιές χαρακτηριστικές σκέψεις κάνει κάποιος που πάσχει από κοινωνική φοβία; 

- Γνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος

- Νομίζει οτι οι άλλοι σκέφτονται άσχημα γι αυτόν

- Πιστεύει οτι οι άλλοι τον κρίνουν

- Πριν βρεθεί σε κοινωνικές καταστάσεις θεωρεί οτι τα πράγματα θα εξελιχθούν άσχημα

- Σκέφτεται "Θα γελοιοποιηθώ" ή "Θα φανώ ανόητος"

- Μπορεί να σκέφτεται "Είμαι βαρετός" ή "Είμαι περίεργος"

- Πιθανόν να πιστεύει "Εάν δεν τα καταφέρω, οι άλλοι δεν θα μεσυμπαθούν" ή "Εάν δείξω ότι είμαι νευρικός, οι άλλοι θα νομίζουν οτιείμαι ανόητος" ή "Δεν πρέπει να φαίνομαι αγχωμένος"

- Έχει μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό του, η οποίασχετίζεται με το πως φοβάται οτι θα τον δουν οι άλλοι, δηλαδήκατακόκκινο, ανόητο, μη ενδιαφέροντα, αδύναμο, δειλό, κ.λ.π.

- Μετά την παρουσία του σε μια κοινωνική κατάσταση σκέφτεται "ήταν βαρετό", "Έμοιαζα τόσο ανόητος", κ.λ.π.

Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να βοηθήσει τον εαυτό του να ξεπεράσει το πρόβλημα της κοινωνικής φοβίας; 

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί κανείς να ξεκινήσει ναβοηθάει τον εαυτό του να ξεπεράσει το άγχος.

Επιγραμματικά θαμπορούσαμε να ανεφέρουμε τους ακόλουθους:

-Κατανοώντας τι είναι το κοινωνικό άγχος

-Κατανοώντας τις αρνητικές πεποιθήσεις και εικόνες που συνδέονται με το κοινωνικό άγχος

-Προσπαθώντας να περιορίσει την επικέντρωση της προσοχής στον εαυτό του

-Αντιμετωπίζοντας την αποφυγή και τις "ασφαλείς συμπεριφορές"

-Αντιμετωπίζοντας τα σωματικά συμπτώματα του κοινωνικού άγχους

Πιο συγκεκριμένα, για να κατανοήσει κανείς τι είναι το κοινωνικό άγχος ίσως είναι χρήσιμο να κάνει τις ακόλουθες ασκήσεις:

Να θυμηθεί πραγματικές περιπτώσεις που τις θεώρησε δύσκολες τοντελευταίο μήνα και στη συνέχεια να προσπαθήσει να καταλάβει μεμεγαλύτερη λεπτομέρεια τι συνέβη. Μπορεί να φανεί χρήσιμο ναπροσπαθήσει να σχεδιάσει τον δικό του φαύλο κύκλο όσον αφορά τοκοινωνικό άγχος-σκεπτόμενος μια πρόσφατη κοινωνική κατάσταση πουθεώρησε δύσκολη.

Εάν δεν καταφέρει να αποκτήσει μια ξεκάθαση εικόνα τωνδυσκολιών που αντιμετωπίζει με την ανάκληση τέτοιων καταστάσεων, τότεμπορεί να βοηθηθεί με το να κρατά ένα ημερολόγιο κοινωνικού άγχους. Γιαμία ή δύο εβδομάδες να κρατήσει ένα ημερολόγιο που θα καταγράφει πότενιώθει αγχωμένος και τι ακριβώς συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Να κρατάσημειώσεις κάθε φορά σχετικά με τις σκέψεις, τα σωματικά συμπτώματα,την αποφυγή και τις ασφαλείς συμπεριφορές, πως ενήργησε και ποιες ήτανοι σκέψεις που έκανε στην συνέχεια.

Όταν αποκτήσει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα των προβλημάτων του,τότε μπορεί να αρχίσει να αντιμετωπίζει τα επιμέρους τμήματά του και νασπάσει τον φαύλο κύκλο του άγχους.

Ποιές χαρακτηριστικές συμπεριφορές αναπτύσσει κάποιος που πάσχει από κοινωνική φοβία;

Κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές συμπεριφορές που αναπτύσσουν άτομα που πάσχουν από κοινωνική φοβία είναι:

-Κάποιες φορές καταφέρνει να πηγαίνει σε κοινωνικές εκδηλώσεις που τις θεωρεί δύσκολες αλλά αυτό το βρίσκει εξαιρετικά βασανιστικό και του προκαλεί έντονο άγχος

-Αποφεύγει να πηγαίνει σε κοινωνικές καταστάσεις που τις θεωρεί δύσκολες, ακόμα κι αν είναι άβολο γι' αυτόν. Για παράδειγμα, προτιμά να βγαίνει έξω για να αγοράσει σάντουιτς παρά να πάει σε ένα γεμάτο από κόσμο κυλικείο

-Αποφεύγει να μιλά στο τηλέφωνο

-Κάνει πράγματα για να βοηθήσει τον εαυτό του σε κοινωνικές καταστάσεις, όπως το να κάνει πρόβα σ'αυτά που πρόκειται να πει, το να προσφέρεται να βοηθήσει σε δουλειές όταν βρίσκεται σε κοινωνικούςχώρους ώστε <span class="fbUnderline">να είναι συνέχεια απασχολημένος, </span>το να μιλά για λίγο αλλά μετά να μετακινείται σε άλλο χώρο

-Δεν μπορεί να χαλαρώσει όταν βρίσκεται σε κοινωνικές καταστάσεις, αντίθετα πίνει περισσότερο, καπνίζει περισσότερο, μιλά βιαστικά, κινείται συνέχεια.....

Τι εννοούμε όταν λέμε ότι οι πάσχοντες από Κοινωνική Φοβία τείνουν να παρουσιάζουν αύξηση της

"αυτο-επεξεργασίας" σε καταστάσεις που νιώθουν κοινωνικό άγχος;

Η έρευνα έχει καταδείξει οτι οι άνθρωποι που πάσχουν από κοινωνικήφοβία τείνουν να παρουσιάζουν μια αύξηση στην

"αυτο-επεξεργασία" σε κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες νιώθουν αγχωμένοι. Αυτό σημαίνει ότι:-

-Επικεντρώνουν την προσοχή τους σε μεγάλο βαθμό στο σώμα τους ψάχνοντας για συμπτώματα άγχους, π.χ. τρεμούλα, εφίδρωση, κοκκίνισμα του προσώπου, προβλήματα στην ομιλία.

-Επικεντρώνονται στις δικές τους σκέψεις με τις αρνητικές εικόνες και απόψεις σχετικά με τον εαυτό τους

-Έχουν μια έντονη αρνητική αντίληψη του πως τους βλέπουν οι άλλοι

-Νομίζουν ότι είναι το επίκεντρο της προσοχής και όλη αυτή η προσοχή είναι επικριτική και αρνητική γι' αυτούς.

Τι συμβάλει στην διαιώνιση του προβλήματος της κοινωνικής φοβίας; 

Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιοι άνθρωποι νιώθουν κοινωνικό άγχος όταν βρίσκονται σε νεαρή ηλικία αλλά καθώς μεγαλώνουν αποκτούν περισσότερη αυτοπεποίθηση.

Για άλλους ανθρώπους όμως, μπορεί το πρόβλημα ναδιατηρείται και να καταλήξει να γίνει ένα πρόβλημα που διαρκεί για ολόκληρη τη ζωή. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που συμβάλουν σ' αυτό:

1. Εάν κάποιος χαρακτηρίζεται από αγχώδη προσωπικότητα, συνηθίζει να αισθάνεται αγχωμένος και έχει βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις οτι δεν είναι καλός σε κοινωνικές καταστάσεις.

2. Η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων εμποδίζει το άτομο να τις συνηθίσει. Αυτό τον αποτρέπει από το να αντιληφθεί οτι στην πραγματικότητα μπορεί να τα βγάλει πέρα και τον κάνει να μην αισθάνεται καλά. Εάν μια κατάσταση αποφεύγεται, γίνεται πιο δύσκολη την επόμενη φορά που ο πάσχων θα προσπαθήσει και θα βρεθεί σ' αυτήν. Μερικές φορές οι άνθρωποι υιοθετούν "ασφαλείς συμπεριφορές" που δεν τους επιτρέπουν να μάθουν (μέσα από την πράξη) οτι μπορούν να τα βγάλουν πέρα.

<span class="fbUnderline">Για παράδειγμα, μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να είναι το να συνοδεύονται πάντα από ένα φίλο.</span>

3. Το άτομο που πάσχει από κοινωνικό άγχος συχνά έχει στο μυαλό του μια άσχημη εικόνα για το πως τον βλέπουν οι άλλοι. Όταν συναναστρέφεται με άλλους, <span>το άγχος τείνει να εστιάζεται περισσότερο στον εαυτό του </span>. Σκέφτεται αυτή την εικόνα, αισθάνεται αγχωμένος και πιστεύει ότι φαίνεται τρομερός στους υπόλοιπους. Συχνά προσπαθεί να δει πως οι άλλοι αντιδρούν απέναντί του.

Κάνει αρνητικές υποθέσεις σχετικά με το τι οι άλλοι σκέφτονται και κατά συνέπεια ποτέ δεν αμφισβητεί την αρνητική, δυσάρεστη εικόνα που έχει για τον εαυτότου.

4. Κάποιες φορές αναπτύσσεται αυτό που αποκαλείται "Φόβος του φόβου" με αποτέλεσμα ο πάσχων να προβλέπει οτι θα αγχωθεί όταν βρεθείσε συγκεκριμένες καταστάσεις και να αναμένει συγκεκριμένα συμπτώματα,"Ξέρω οτι θα γίνω κατακόκκινος όταν θα μιλήσω", "Δεν θα μπορέσω νααρθρώσω λέξη", ή "Τι θα γίνει αν οι άλλοι παρατηρήσουν τα χέρια μου να τρέμουν;"

<span>Αυτές οι σκέψεις αυξάνουν το άγχος πριν ακόμα το άτομο βρεθεί στη φοβογόνο κατάσταση.</span>

Πως μπορεί κανείς να καταλάβει εάν κάνει τα λάθη στη σκέψη που χαρακτηρίζουν την κοινωνική φοβία; 

Είναι χρήσιμο να αναρωτηθεί εάν κάνει τα ακόλουθα λάθη στη σκέψη:

1. Κάνω το λεγόμενο "διάβασμα της σκέψης;" π.χ. "Αυτός/ή με θεωρεί βαρετό".

Σ' αυτή την περίπτωση δε προσπαθεί να ανακαλύψει ή να δει τι πραγματικά πιστεύουν οι άλλοι.

Πιστεύει τις δικές του αρνητικές απόψεις <span>και τις χρεώνει σ' αυτούς.</span> π.χ. "αυτός δεν με συμπαθεί". Αυτό είναι ένα πολύ συνηθισμένο πρόβλημα για ανθρώπους με κοινωνικό άγχος <span>οι οποίοι θεωρούν οτι τις αρνητικές απόψεις που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους τις έχουν εξίσου και οι άλλοι.</span>

2. Κάνω πρόβλεψη του μέλλοντος και φέρνω την καταστροφή; π.χ. "πρόκειται να γίνει καταστροφή, όλοι θα γελάν μαζί μου".

3. Μήπως κάνω "προσωποποίηση;" [π.χ. "όλοι γελούν, πρέπει να μιλάν για μένα" ή " φαίνεται νευρικός, πιθανώς επειδή σκέφτεται: αυτός θα καθίσει μαζί μου"

4. Μήπως επικεντρώνω την προσοχή μου μόνο στα άσχημα πράγματα; π.χ. "πραγματικά σιωπούσα όταν προσπαθούσα να μιλήσω στην Άννα" (παραβλέποντας το γεγονός ότι είχε καταφέρει να μιλήσει με άνεση σε άλλους ανθρώπους εκείνη την ημέρα)

Αυτά τα λάθη στη σκέψη υποδηλώνουν οτι <span>δεν κρίνει τον εαυτό του στις κοινωνικές καταστάσεις με δίκαιο τρόπο. </span>Ίσως βοηθήσει λοιπόν το να αρχίσει να αποκτά μια πιο σωστή και δίκαιη εικόνα του τι συμβαίνει.Ένας καλός τρόπος να το επιτύχει είναι να φτιάξει δύο στήλες-μία γιατις σκέψεις που κάνει και του προκαλούν άγχος και μια άλλη για μιαδικαιότερη πιο ισορροπημένη σκέψη,π.χ:

<span>ΑΓΧΩΔΗΣ ΣΚΕΨΗ:</span> Φλυαρούσα συνέχεια, πρέπει να έμοιαζα με ηλίθιο

<span>ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΣΚΕΨΗ: </span>Κανένας δεν φάνηκε να ενοχλήθηκε απ' αυτό.Οι άλλοι έρχονταν για να μιλήσουν, επομένως δεν θα πρέπει να ήμουν τόσο κακός.

Πως εκδηλώνεται η συμπεριφορά αποφυγής στους πάσχοντες από κοινωνική φοβία; 

Η αποφυγή στην κοινωνική φοβία περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως:

-το να μη πηγαίνει ο πάσχων σε μέρη όπου θα συναντήσει ανθρώπους

-το να ζητά από άλλους ανθρώπους να κάνουν πράγματα γι' αυτόν όταν πρέπει να συναντήσει ανθρώπους

-το να μη μιλά σε κάποιον που θα ήθελε να μιλήσει

Πως εκδηλώνεται η αποκαλούμενη " ασφαλής συμπεριφορά" στους πάσχοντες από κοινωνική φοβία; 

Ο όρος "ασφαλής συμπεριφορά" στην κοινωνική φοβία σημαίνει:

-το να αποφεύγει ο πάσχων να κοιτά τους άλλους στα μάτια

-το να μιλάει λίγο και να αφήνει κάποιον άλλον να κάνει τη συζήτηση

-το να σχεδιάζει απο πριν τι θα πει και να κάνει πρόβα στα λόγια

-το να πηγαίνει σε ασφαλή μέρη/γωνίες

-το να κοιτά αλλού

-το να μιλά γρήγορα και βιαστικά

-το να αποφεύγει να μιλά για τον ευατό του

-το να ψάχνει για ένα οικείο πρόσωπο ώστε να παραμένει δίπλα του

Πως μπορούν να περιορίσουν το φαινόμενο της ¨επικέντρωσης της προσοχής στον εαυτό τους" οι πάσχοντες από Κοινωνική Φοβία; 

Υπάρχουν κάποια βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν αυτοί που πάσχουν απόκοινωνική φοβία έτσι ώστε να καταφέρουν να περιορίσουν την "επικέντρωσητης προσοχής στον εαυτό τους" μια συνήθεια που τους χαρακτηρίζειέντονα. Θα κάναμε λοιπόν τις ακόλουθες προτάσεις στους πάσχοντεςαυτούς:-Μη "παρακολουθείς" τον εαυτό σου σε κοινωνικές καταστάσεις, επικέντρωσε την προσοχή σου στο τι συμβαίνει γύρω σου:

α. να κοιτάς άλλους ανθρώπους και το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεσαι

β. να ακούς τι πραγματικά λέγεται (όχι τις δικές σου αρνητικές σκέψεις)

γ. μην αναλαμβάνεις όλη την ευθύνη για την συνέχιση τηςσυζήτησης - η σιωπή είναι φυσιολογική, και οι άλλοι άνθρωποι θασυμβάλλουν στη κουβέντα

-Άρχισε να αναγνωρίζεις οτι τα σωματικά συμπτώματα του άγχουςδεν είναι τόσο αξιοπρόσεκτα όσο νομίζεις. Επικέντρωσε λιγότερο τηνπροσοχή σου στο δικό σου σώμα και θα σταματήσεις να παρατηρείς αυτά τασυμπτώματα.

-Άρχισε να παρατηρείς άλλους ανθρώπους για να διαπιστώσεις εαν παρουσιάζουν κι αυτοί συμπτώματα άγχους.

-Πείσε τον εαυτό σου οτι οι άλλοι δεν θα σε αντιπαθήσουν επειδήείσαι αγχώδης - θα αντιπαθούσες εσύ κάποιον απλώς και μόνο επειδή είναιαγχώδης;

-Άρχισε να συνειδητοποιείς οτι δεν είσαι το επίκετρο της προσοχής όλων

Δοκίμασε κάποιες από αυτές τις ιδέες και έλεγξε εάν έχουναποτελέσματα σε σένα. Προσπάθησε να αμφισβητήσεις κάποιες από τις πεποιθήσεις που είχες για πολύ καιρό οτι δεν είσαι καλός σε κοινωνικές καταστάσεις.

Πως μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του κάποιος που πάσχει από Κοινωνική Φοβία; 

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για να ξεπεράσει κανείς την Κοινωνική φοβία είναι <span>να αλλάξει τον τρόπο που λειτουργεί.</span> Είναι γεγονός οτι η αποφυγή και οι "ασφαλείς συμπεριφορές" συμβάλουν στη διαιώνιση τουπροβλήματος. Είναι σημαντικό λοιπόν:

-σταδιακά να περιορισει την αποφυγή και να αρχίσει να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις που φοβάται

-να ξεκινήσει κάνοντας μια λίστα όλων των καταστάσεων αποφυγής και των "ασφαλών συμπεριφορών" που σκοπεύει αποτρέψει. Στη συνέχεια ναφτιάξει μια "κλίμακα άγχους" όπου οι στόχοι που είναι πιο εύκολο να επιτευχθούν βρίσκονται στη βάση και οι πιο δύσκολες γι' αυτόν καταστάσεις βρίσκονται στην κορυφή.

Επιμέλεια: Πέτρος Σκαπινάκης, Λέκτορας Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

http://web4health.info/el/answers/phobia-menu.htm